Xếp Hạng Tín Nhiệm Trái Phiếu: Quy Định Mới Từ Chính Phủ

Chính phủ Việt Nam vừa ban hành Nghị định số 245/2025/NĐ-CP, một văn bản pháp lý quan trọng sửa đổi và bổ sung nhiều điều khoản của Nghị định 155/2020/NĐ-CP, quy định chi tiết Luật Chứng khoán. Điểm nhấn của nghị định mới này là việc siết chặt các điều kiện phát hành trái phiếu doanh nghiệp ra công chúng, đặc biệt là yêu cầu về xếp hạng tín nhiệm trái phiếu bắt buộc, nhằm tăng cường tính minh bạch và an toàn cho thị trường.

Yêu Cầu Xếp Hạng Tín Nhiệm Bắt Buộc: Bước Ngoặt Mới

Trước đây, việc xếp hạng tín nhiệm trái phiếu chỉ là một điều kiện bắt buộc trong một số trường hợp cụ thể, như khi tổng giá trị trái phiếu huy động trong 12 tháng vượt ngưỡng 500 tỷ đồng và lớn hơn 50% vốn chủ sở hữu, hoặc tổng dư nợ trái phiếu vượt 100% vốn chủ sở hữu. Thực trạng này đã tạo ra kẽ hở, khiến nhiều doanh nghiệp không đảm bảo khả năng thanh toán vẫn có thể phát hành, tiềm ẩn rủi ro lớn cho nhà đầu tư. Các quy định trước đó về phát hành trái phiếu doanh nghiệp còn khá lỏng lẻo ở một số khía cạnh.

Để khắc phục hạn chế này, Nghị định 245/2025/NĐ-CP đã sửa đổi khoản 2 Điều 19, đưa ra yêu cầu mới mang tính bước ngoặt: tổ chức phát hành hoặc trái phiếu đăng ký chào bán phải được xếp hạng tín nhiệm bởi một tổ chức xếp hạng độc lập. Quy định này có một số ngoại lệ đối với trái phiếu của tổ chức tín dụng, hoặc trái phiếu được bảo lãnh thanh toán toàn bộ gốc, lãi bởi ngân hàng, tổ chức tài chính trong và ngoài nước, hay tổ chức tài chính quốc tế. Điều quan trọng là tổ chức xếp hạng tín nhiệm phải hoàn toàn độc lập, không có bất kỳ liên quan nào đến tổ chức phát hành, đảm bảo tính khách quan và uy tín của kết quả.

Siết Chặt Điều Kiện Tài Chính và Trách Nhiệm

Bên cạnh yêu cầu về xếp hạng tín nhiệm trái phiếu, nghị định mới còn bổ sung một loạt các điều kiện phát hành trái phiếu nghiêm ngặt hơn, hướng tới việc quản lý rủi ro trái phiếu hiệu quả. Cụ thể:

Giới Hạn Nợ Phải Trả và Vốn Chủ Sở Hữu

Doanh nghiệp phát hành phải đảm bảo nợ phải trả (bao gồm cả giá trị trái phiếu dự kiến phát hành) không vượt quá 5 lần vốn chủ sở hữu theo báo cáo tài chính gần nhất đã được kiểm toán. Quy định này nhằm ngăn chặn tình trạng doanh nghiệp vay nợ quá mức so với năng lực tài chính của mình. Tuy nhiên, một số nhóm doanh nghiệp đặc thù như doanh nghiệp Nhà nước, tổ chức tín dụng, công ty bảo hiểm, công ty chứng khoán, công ty quản lý quỹ sẽ được loại trừ khỏi điều khoản này, do bản chất hoạt động và khung pháp lý riêng.

Quy Định Về Trái Phiếu Cơ Cấu Nợ và Phát Hành Nhiều Đợt

Nếu doanh nghiệp phát hành trái phiếu ra công chúng với mục đích cơ cấu lại khoản nợ, giá trị trái phiếu dự kiến phát hành sẽ không được tính vào tổng nợ phải trả. Điều kiện đi kèm là vốn huy động từ trái phiếu cơ cấu nợ không được phép thay đổi mục đích sử dụng, đảm bảo tính chuyên biệt của nguồn vốn này. Đối với các doanh nghiệp thực hiện phát hành trái phiếu theo nhiều đợt, giá trị trái phiếu của từng đợt cũng không được vượt quá vốn chủ sở hữu.

Vai Trò Của Đại Diện Người Sở Hữu Trái Phiếu

Nghị định 245/2025/NĐ-CP cũng yêu cầu doanh nghiệp phát hành phải có đại diện người sở hữu trái phiếu. Đây là một cơ chế quan trọng giúp bảo vệ quyền lợi của nhà đầu tư trái phiếu, đảm bảo có một bên độc lập đứng ra giám sát và đại diện cho họ trong quá trình hoạt động của doanh nghiệp phát hành.

Nâng Cao Chuẩn Mực Cho Tổ Chức Quốc Tế Tại Thị Trường Việt Nam

Một điểm mới đáng chú ý khác của nghị định 245/2025/NĐ-CP là việc sửa đổi Điều 26, quy định về điều kiện chào bán trái phiếu ra công chúng tại Việt Nam của các tổ chức tài chính quốc tế. Các tổ chức này phải được pháp luật công nhận, và trái phiếu chào bán phải có kỳ hạn tối thiểu là 5 năm. Ngoài ra, tổ chức phát hành phải có phương án phát hành rõ ràng, cùng phương án sử dụng vốn cụ thể để đầu tư cho các dự án hoặc doanh nghiệp tại Việt Nam. Họ cũng phải cam kết thực hiện đầy đủ nghĩa vụ với nhà đầu tư, mở tài khoản phong tỏa để nhận tiền mua trái phiếu và thực hiện niêm yết sau khi quá trình chào bán kết thúc, góp phần minh bạch hóa và phát triển thị trường trái phiếu Việt Nam theo hướng hội nhập.

Nghị định 245/2025/NĐ-CP là một bước tiến quan trọng trong việc hoàn thiện khung pháp lý cho thị trường chứng khoán Việt Nam, đặc biệt là trong lĩnh vực phát hành trái phiếu. Những quy định mới này, với trọng tâm là yêu cầu xếp hạng tín nhiệm trái phiếu bắt buộc và siết chặt các điều kiện tài chính, không chỉ giúp nâng cao tính minh bạch, giảm thiểu rủi ro cho nhà đầu tư mà còn thúc đẩy sự phát triển bền vững của thị trường vốn trong dài hạn. Các doanh nghiệp cần chủ động nghiên cứu và tuân thủ chặt chẽ các quy định mới này để đảm bảo hoạt động phát hành trái phiếu diễn ra thuận lợi và hiệu quả.

Câu hỏi thường gặp về Nghị định 245/2025/NĐ-CP và Xếp hạng tín nhiệm trái phiếu

1. Tại sao Chính phủ lại siết chặt quy định phát hành trái phiếu?

Chính phủ siết chặt quy định phát hành trái phiếu nhằm nâng cao tính minh bạch, kiểm soát rủi ro và bảo vệ quyền lợi nhà đầu tư trên thị trường vốn. Nhiều trường hợp doanh nghiệp phát hành trái phiếu với tình hình tài chính không vững mạnh đã gây ra rủi ro cho nhà đầu tư, đòi hỏi cần có các biện pháp quản lý chặt chẽ hơn.

2. “Xếp hạng tín nhiệm trái phiếu” có ý nghĩa gì đối với nhà đầu tư?

Xếp hạng tín nhiệm trái phiếu cung cấp một đánh giá khách quan về khả năng trả nợ của tổ chức phát hành và mức độ rủi ro của trái phiếu. Đối với nhà đầu tư, đây là công cụ quan trọng để đưa ra quyết định đầu tư sáng suốt, giúp họ hiểu rõ hơn về rủi ro tiềm ẩn và lựa chọn các sản phẩm phù hợp với khẩu vị rủi ro của mình.

3. Nghị định 245/2025/NĐ-CP có những điểm mới nào đáng chú ý nhất?

Những điểm mới đáng chú ý nhất bao gồm: yêu cầu xếp hạng tín nhiệm trái phiếu bắt buộc (trừ các trường hợp ngoại lệ); tổ chức xếp hạng phải độc lập; quy định nợ phải trả không vượt quá 5 lần vốn chủ sở hữu; yêu cầu có đại diện người sở hữu trái phiếu; và các điều kiện cụ thể hơn cho tổ chức tài chính quốc tế khi chào bán trái phiếu tại Việt Nam.

4. Các doanh nghiệp phát hành trái phiếu cần lưu ý gì về giới hạn nợ phải trả?

Doanh nghiệp phải đảm bảo tổng nợ phải trả (bao gồm cả trái phiếu dự kiến phát hành) không vượt quá 5 lần vốn chủ sở hữu theo báo cáo tài chính kiểm toán gần nhất. Đây là một tiêu chí quan trọng để đánh giá sức khỏe tài chính và khả năng thanh toán của doanh nghiệp, giúp kiểm soát rủi ro vỡ nợ.