Thông tư 102 về kinh doanh chứng khoán: 5 đổi mới then chốt

Mở đầu

Thông tư 102 về kinh doanh chứng khoán (số 102/2025/TT-BTC) vừa được Bộ Tài chính ban hành, hứa hẹn tạo ra những thay đổi tích cực cho thị trường. Với 5 điểm mới cốt lõi, văn bản này không chỉ nâng cao năng lực quản trị rủi ro mà còn góp phần xây dựng một thị trường chứng khoán minh bạch và bền vững hơn.

Bối cảnh ra đời và mục tiêu của Thông tư 102/2025/TT-BTC

Ngày 29/10, Bộ trưởng Bộ Tài chính đã ký ban hành Thông tư 102/2025/TT-BTC, có hiệu lực từ ngày 15/12/2025. Văn bản này ra đời trong bối cảnh thị trường chứng khoán Việt Nam phát triển mạnh mẽ cả về quy mô và chiều sâu, đặt ra yêu cầu cấp thiết về việc hoàn thiện các quy định mới thị trường chứng khoán.

Thông tư được xây dựng nhằm cập nhật và đồng bộ hóa các quy định pháp lý mới như Luật số 56/2024/QH15, Nghị định 155/2020/NĐ-CP và Nghị định 245/2025/NĐ-CP. Mục tiêu chính là giúp các tổ chức kinh doanh chứng khoán cải thiện năng lực quản trị, thu hút đầu tư, đặc biệt là dòng vốn ngoại trong bối cảnh Việt Nam đang được FTSE Russell xem xét nâng hạng thị trường.

5 điểm mới giúp quản trị rủi ro kinh doanh chứng khoán hiệu quả

Thông tư 102 sửa đổi, bổ sung 7 điều của Thông tư 91/2020/TT-BTC, tập trung vào việc siết chặt và làm rõ các quy tắc về an toàn tài chính. Dưới đây là 5 thay đổi quan trọng nhất.

1. Tối ưu hóa cách tính Vốn khả dụng của công ty chứng khoán

Một trong những thay đổi nền tảng là việc điều chỉnh cách xác định vốn khả dụng của công ty chứng khoán. Quy định mới làm rõ các khoản cộng, trừ và cách xử lý lợi nhuận chưa phân phối. Điều này đảm bảo việc tính toán vốn khả dụng phản ánh chính xác hơn sức khỏe tài chính thực tế của doanh nghiệp, phù hợp với các chuẩn mực kế toán hiện hành.

2. Cập nhật hệ số rủi ro thị trường theo tiêu chuẩn quốc tế

Thông tư 102 đã cập nhật cách tính hệ số rủi ro thị trường đối với cổ phiếu niêm yết và đặc biệt là trái phiếu doanh nghiệp có xếp hạng tín nhiệm. Đáng chú ý, các tổ chức được phép tham chiếu kết quả xếp hạng từ các tổ chức uy tín quốc tế như S&P, Fitch Ratings, Moody’s, bên cạnh các đơn vị trong nước được Bộ Tài chính cấp phép. Điều này giúp việc đánh giá rủi ro trở nên khách quan và tiệm cận hơn với thông lệ toàn cầu.

3. Thống nhất nguyên tắc định giá tài sản tính rủi ro

Để đảm bảo tính nhất quán, quy định mới đã thống nhất nguyên tắc định giá các loại chứng khoán (cả niêm yết và chưa niêm yết). Giá trị tài sản sẽ được xác định dựa trên thực tế giao dịch tại Sở Giao dịch Chứng khoán. Việc này loại bỏ các cách diễn giải khác nhau, giúp việc tính toán rủi ro trở nên minh bạch và chuẩn xác hơn.

4. Đồng bộ hóa mẫu báo cáo an toàn tài chính

Thông tư cũng tiến hành điều chỉnh và thay thế các mẫu báo cáo về chỉ tiêu an toàn tài chính cho cả công ty chứng khoán và công ty quản lý quỹ. Việc áp dụng một hệ thống biểu mẫu thống nhất giúp cơ quan quản lý dễ dàng hơn trong công tác giám sát, đồng thời giảm bớt gánh nặng hành chính cho các tổ chức khi lập báo cáo.

5. Lộ trình chuyển tiếp linh hoạt trong 6 tháng

Nhằm tạo điều kiện cho các doanh nghiệp thích ứng, Thông tư 102 đưa ra quy định chuyển tiếp. Theo đó, các tổ chức kinh doanh chứng khoán sẽ có thời hạn 6 tháng kể từ ngày thông tư có hiệu lực để rà soát, điều chỉnh hoạt động và cơ cấu tài chính, đảm bảo tuân thủ đầy đủ các tỷ lệ an toàn tài chính mới.

Kết luận

Việc ban hành Thông tư 102 về kinh doanh chứng khoán là một bước tiến quan trọng, thể hiện nỗ lực của cơ quan quản lý trong việc nâng cao chất lượng thị trường. Những quy định mới không chỉ giúp các công ty chứng khoán và công ty quản lý quỹ tăng cường khả năng chống chịu rủi ro mà còn củng cố niềm tin của nhà đầu tư, góp phần vào sự phát triển an toàn, minh bạch và bền vững của thị trường chứng khoán Việt Nam.

Câu hỏi thường gặp (FAQ)

1. Thông tư 102/2025/TT-BTC chính thức có hiệu lực từ ngày nào?

Thông tư 102/2025/TT-BTC sẽ chính thức có hiệu lực thi hành kể từ ngày 15 tháng 12 năm 2025.

2. Các tổ chức nào phải tuân thủ quy định trong Thông tư 102?

Đối tượng áp dụng chính của Thông tư này là các tổ chức kinh doanh chứng khoán, bao gồm công ty chứng khoán và công ty quản lý quỹ tại Việt Nam.

3. Các công ty chứng khoán có bao nhiêu thời gian để đáp ứng các chỉ tiêu an toàn tài chính mới?

Theo quy định chuyển tiếp, các tổ chức kinh doanh chứng khoán có thời hạn 6 tháng kể từ ngày Thông tư có hiệu lực để điều chỉnh hoạt động và đảm bảo tuân thủ các tỷ lệ an toàn tài chính mới.