Sai phạm dự án BOT Bắc Giang Lạng Sơn: Kết luận từ TTCP
Hàng loạt sai phạm dự án BOT Bắc Giang Lạng Sơn vừa được Thanh tra Chính phủ (TTCP) công bố, chỉ ra nhiều vấn đề từ khâu phê duyệt đến thực thi, khiến dự án nghìn tỷ không đạt mục tiêu và đứng trước nguy cơ phá vỡ phương án tài chính.
Sau quá trình thanh tra kéo dài từ ngày 25/7/2025 đến 4/9/2025, Thanh tra Chính phủ đã ban hành kết luận về dự án BOT cao tốc Bắc Giang – Lạng Sơn. Dự án này được triển khai bởi CTCP BOT Bắc Giang – Lạng Sơn, một liên danh gồm CTCP Đầu tư Hạ tầng Giao thông Đèo Cả (HHV), CTCP Lizen (LCG) và các đơn vị khác.
Kết luận thanh tra Đèo Cả và những sai phạm ngay từ khâu phê duyệt
Theo kết luận của TTCP, dự án BOT nghìn tỷ này đã có những thiếu sót ngay từ giai đoạn đầu. Năm 2015, Bộ Giao thông vận tải cũ (nay là Bộ Xây dựng) đã phê duyệt dự án với tổng vốn đầu tư lên tới 12.188 tỷ đồng.
Tuy nhiên, quyết định phê duyệt này đã vi phạm Luật Bảo vệ môi trường khi chưa lập lại báo cáo đánh giá tác động môi trường. Bộ cũng phê duyệt dự án trước khi có ý kiến từ Bộ Tài chính về vị trí đặt trạm thu phí, trái với chỉ đạo của Thủ tướng. Mốc thời gian xây dựng 2015 – 2017 cũng bị đánh giá là không khả thi.
Sai sót nghiêm trọng trong tính toán chi phí và dự báo lưu lượng
Các sai sót trong quá trình lập dự toán đã làm tăng tổng mức đầu tư một cách bất hợp lý. Thanh tra chỉ rõ việc tính sai một số chi phí xây dựng đã khiến vốn đầu tư đội lên hơn 309 tỷ đồng.
Dự báo lưu lượng xe thiếu chính xác
Liên danh tư vấn thiết kế đã đưa ra dự báo lưu lượng giao thông không sát với thực tế. Việc dự đoán lượng xe tăng đột biến từ năm 2020 đã góp phần dẫn đến những khó khăn trong quá trình thu hồi vốn và vận hành dự án.
Vấn đề trong huy động vốn và quyết toán
Giai đoạn 2015 – 2018, các nhà đầu tư không góp đủ vốn điều lệ theo cam kết. Ngoài ra, giá trị quyết toán vốn đầu tư cũng có chênh lệch lớn. Doanh nghiệp dự án trình quyết toán 8.387 tỷ đồng, nhưng UBND tỉnh Lạng Sơn chỉ phê duyệt 8.161 tỷ đồng do phát hiện dự toán hoàn thành bị tính sai tăng gần 80 tỷ đồng.
Dự án BOT nghìn tỷ đối mặt nguy cơ vỡ phương án tài chính
Những sai phạm dự án BOT Bắc Giang Lạng Sơn đã dẫn đến hậu quả nghiêm trọng, khiến công trình hoạt động kém hiệu quả và không đạt mục tiêu ban đầu. Tuyến cao tốc bắt đầu thu phí từ ngày 18/2/2020 nhưng nhanh chóng gặp khó khăn.
Doanh thu cao tốc Bắc Giang Lạng Sơn thu phí chỉ đạt 32%
Doanh thu thực tế chỉ đạt khoảng 30 tỷ đồng/tháng, tương đương 32% so với phương án tài chính trong hợp đồng BOT. Dòng tiền thâm hụt khiến doanh nghiệp dự án không đủ khả năng chi trả cả gốc và lãi vay ngân hàng. Việc giải ngân vốn tín dụng từ VietinBank cũng bị tạm dừng từ tháng 10/2020.
Trở thành “cao tốc cụt”
Một nguyên nhân lớn khác là dự án cao tốc Hữu Nghị – Chi Lăng bị chậm tiến độ. Điều này khiến tuyến Bắc Giang – Lạng Sơn trở thành “cao tốc cụt”, chưa thể kết nối đồng bộ và phát huy hết công suất thiết kế.
Kiến nghị xử lý kinh tế sau thanh tra
Thanh tra Chính phủ đã đề nghị UBND tỉnh Lạng Sơn và nhà đầu tư giảm trừ khoảng 98,7 tỷ đồng khi quyết toán dự án. Đồng thời, các bên liên quan phải rà soát, xử lý và quyết toán lại các khoản chi phí tính sai lên tới 309 tỷ đồng để đảm bảo tính đúng đắn của chi phí đầu tư.
Câu hỏi thường gặp (FAQ)
1. Những sai phạm chính tại dự án BOT Bắc Giang – Lạng Sơn là gì?
Các sai phạm chính bao gồm: phê duyệt dự án khi chưa đủ điều kiện pháp lý, tính sai dự toán làm tăng tổng mức đầu tư hơn 309 tỷ đồng, dự báo sai lưu lượng xe, và nhà đầu tư không góp đủ vốn điều lệ theo quy định.
2. Tại sao dự án đối mặt nguy cơ phá vỡ phương án tài chính?
Dự án đối mặt nguy cơ này do doanh thu thu phí thực tế chỉ đạt 32% so với kế hoạch, không đủ trả nợ vay ngân hàng. Nguyên nhân là do dự báo lưu lượng sai và tuyến cao tốc chưa được kết nối đồng bộ (trở thành “cao tốc cụt”).
3. Thanh tra Chính phủ đã đưa ra kiến nghị xử lý như thế nào?
TTCP kiến nghị xử lý về kinh tế, yêu cầu giảm trừ gần 99 tỷ đồng khi quyết toán và rà soát lại các chi phí tính sai khoảng 309 tỷ đồng để xác định lại giá trị đầu tư thực tế của dự án.
