Bạn nghĩ P/E thấp là cổ phiếu rẻ? Đừng mắc bẫy! Bài viết này sẽ bóc trần 3 sai lầm chết người khi dùng P/E và giới thiệu chỉ số PEG để tìm siêu cổ phiếu.
Nếu tôi đưa cho bạn hai lựa chọn đầu tư:
Cổ phiếu A: Chỉ số P/E = 5
Cổ phiếu B: Chỉ số P/E = 25
Bạn sẽ chọn mua cổ phiếu nào?
Nếu bạn không ngần ngại mà trả lời ngay: “Tất nhiên là mua A, P/E = 5 rẻ hơn nhiều!”, thì bạn có thể đang bước thẳng vào cái bẫy phổ biến và nguy hiểm nhất trên thị trường chứng khoán.
Hầu hết các nhà đầu tư F0 đều được dạy rằng “Hãy tìm cổ phiếu có P/E thấp”, nhưng họ không được dạy vế sau: “Và hãy cẩn thận với nó”. Trong bài viết này, chúng ta sẽ bóc trần sự thật về P/E và tại sao mua cổ phiếu chỉ vì P/E thấp là một sai lầm chết người.
P/E là gì? Hiểu đúng trong 1 phút
Hãy quên những định nghĩa học thuật phức tạp đi. Công thức cơ bản là:
P/E = Price (Thị giá Cổ phiếu) / EPS (Lợi nhuận trên mỗi Cổ phần)
Nhưng để dễ hiểu nhất, bạn hãy tưởng tượng P/E chính là “Số năm hoàn vốn” của bạn khi đầu tư vào một doanh nghiệp.
Ví dụ “Quán Phở” kinh điển:
Bạn mua một quán phở đang kinh doanh giá 1 tỷ đồng (Đây là Price).
Mỗi năm, sau khi trừ hết chi phí, quán phở đó lời 200 triệu đồng (Đây là Earnings).
Phép tính đơn giản: 1 tỷ / 200 triệu = 5.
Vậy, P/E của quán phở này là 5. Điều này có nghĩa là, nếu lợi nhuận của quán phở không đổi, bạn sẽ mất 5 năm để thu hồi vốn đầu tư ban đầu.
Nghe có vẻ đơn giản và hấp dẫn phải không? Nhưng… đây chính là lúc rắc rối bắt đầu.
Bóc trần “Bẫy Rẻ Tiền”: Tại sao P/E thấp lại nguy hiểm?
Quay lại ví dụ trên, tại sao một cổ phiếu có P/E = 5 (cần 5 năm hoàn vốn) lại có thể là một cái bẫy?
Bẫy số 1: “Bẫy Giá Trị” (Value Trap) – Doanh nghiệp đang suy thoái
Quán phở P/E = 5 của bạn có vẻ rẻ, nhưng có thể nó đang cực kỳ ế ẩm.
Năm nay nó lời 200 triệu.
Nhưng năm sau, cạnh tranh gay gắt, nó chỉ còn lời 100 triệu.
Năm sau nữa, nó có thể bắt đầu lỗ.
Thị trường (tập hợp các nhà đầu tư khác) “ngửi” thấy tương lai ảm đạm này. Họ biết quán phở đang chết dần. Họ bán tháo cổ phiếu, khiến giá (Price) giảm mạnh, kéo P/E xuống mức 5.
Kết luận: P/E thấp trong trường hợp này không phải là “rẻ”, mà là “định giá cho một tương lai mờ mịt”. Đó là một doanh nghiệp đang trên đà đi xuống.
Bẫy số 2: So sánh khập khiễng (Đặc thù ngành)
Bạn không thể so P/E của một quả táo với một quả cam.
Một công ty Công nghệ (như FPT) có P/E 20-25 là bình thường.
Một công ty Thép (như HPG) trong đỉnh chu kỳ có P/E 5-6 cũng là bình thường.
Tại sao? Ngành công nghệ có rào cản gia nhập cao, biên lợi nhuận cao, tăng trưởng ổn định. Ngành thép lại có tính chu kỳ cực cao, rủi ro lớn, biên lợi nhuận mỏng và phụ thuộc vào giá hàng hóa thế giới.
Kết luận: So P/E của FPT với HPG và nói “HPG rẻ hơn FPT” là một sai lầm cơ bản. Bạn phải luôn so sánh P/E của một công ty với trung bình ngành của nó.
P/E Cao và “Tốc độ tăng trưởng”: Chìa khóa của Siêu Cổ phiếu
Bây giờ, tại sao có rất nhiều người thông minh sẵn sàng trả P/E = 25 (như cổ phiếu B), chấp nhận “25 năm hoàn vốn”?
Đó là vì quán phở B… đang lớn nhanh như Thánh Gióng.
Năm nay nó lời 200 triệu.
Nhưng năm sau, nó mở thêm 2 chi nhánh, lợi nhuận tăng vọt lên 400 triệu (tăng trưởng 100%).
Năm sau nữa, nó nhượng quyền và lợi nhuận là 800 triệu (lại tăng 100%).
Bạn chấp nhận P/E 25 vì bạn biết rằng chỉ 3-4 năm nữa, lợi nhuận của nó đã khổng lồ so với giá vốn bạn bỏ ra ban đầu.
Đây là lúc chúng ta cần một chỉ số quan trọng hơn, chỉ số “anh hùng” của đầu tư tăng trưởng:
PEG (Price/Earnings-to-Growth)
Công thức rất đơn giản: PEG = P/E / G (Tốc độ tăng trưởng lợi nhuận hàng năm)
Hãy so sánh lại 2 cổ phiếu của chúng ta:
Cổ phiếu A (Bẫy giá trị):
P/E = 5
Tốc độ tăng trưởng (G) = 5%/năm
PEG = 5 / 5 = 1
Cổ phiếu B (Tăng trưởng):
P/E = 25
Tốc độ tăng trưởng (G) = 30%/năm
PEG = 25 / 30 = 0.83
Một phát hiện bất ngờ! Hóa ra, Cổ phiếu B (P/E 25) lại rẻ hơn Cổ phiếu A (P/E 5) khi chúng ta xét đến tốc độ tăng trưởng của nó.
Quy tắc Vàng từ huyền thoại Peter Lynch: Một cổ phiếu chỉ thực sự hấp dẫn khi chỉ số PEG < 1. Một cổ phiếu có PEG = 0.5 là một món hời lớn. 3 Câu Hỏi để dùng P/E như một Chuyên gia Vậy, từ hôm nay, đừng bao giờ hỏi "P/E bao nhiêu là rẻ?". Thay vào đó, trước khi quyết định mua một cổ phiếu, hãy tự hỏi 3 câu sau: So với Lịch sử: P/E hiện tại của cổ phiếu này so với P/E trung bình 5 năm của chính nó là cao hay thấp? (Điều này cho thấy nó đang rẻ hay đắt so với chính quá khứ của nó). So với Ngành: P/E này so với P/E trung bình của các công ty cùng ngành thì sao? (Điều này cho thấy nó rẻ hay đắt so với đối thủ cạnh tranh). So với Tăng trưởng (Quan trọng nhất): Tốc độ tăng trưởng lợi nhuận (G) dự phóng của nó là bao nhiêu? Tính chỉ số PEG. PEG có dưới 1 không? Kết luận: Đừng mua cổ phiếu chỉ vì P/E thấp P/E là một chỉ số tuyệt vời, nhưng nó là một chỉ số của kỳ vọng, không phải là một chỉ số tuyệt đối của giá rẻ. P/E thấp không có nghĩa là rẻ. Nó có thể là một cái bẫy giá trị cho một doanh nghiệp đang suy thoái. P/E cao không có nghĩa là đắt. Nó có thể là một cơ hội vàng nếu đi kèm với tốc độ tăng trưởng vượt bậc. Là một nhà đầu tư giá trị và tăng trưởng, công việc của chúng ta không phải là đi tìm những thứ "rẻ tiền", mà là đi tìm những "doanh nghiệp tuyệt vời" (có tăng trưởng, có lợi thế cạnh tranh) với một "mức giá hợp lý" (có chỉ số PEG hấp dẫn). Bài viết này có phá vỡ lầm tưởng nào của bạn về P/E không? Hãy để lại bình luận bên dưới về một mã cổ phiếu bạn từng dính "bẫy P/E" hoặc một mã bạn đang phân vân, chúng ta sẽ cùng thảo luận. Nếu thấy giá trị, hãy chia sẻ bài viết này và đừng quên theo dõi Website: nhadautuviet.vn để đón đọc bài tiếp theo trong series kiến thức nền tảng: "P/B là gì? Khi nào nên dùng P/B thay cho P/E?" nhé.
