Cơ chế đặt hàng thép ray: Hòa Phát chờ cam kết Chính phủ

Cơ chế đặt hàng thép ray vẫn là nút thắt lớn, khiến Tập đoàn Hòa Phát (HPG) dù đã sẵn sàng khởi động dự án tỷ USD nhưng vẫn chưa thể an tâm về đầu ra. Doanh nghiệp đang chờ đợi một cam kết rõ ràng từ phía Chính phủ để thúc đẩy ngành công nghiệp đường sắt Việt Nam.

Hòa Phát sản xuất thép ray: Sẵn sàng cho dự án thế kỷ

Tập đoàn Hòa Phát đang trong giai đoạn chuẩn bị nước rút để khởi công nhà máy sản xuất thép ray tại Quảng Ngãi ngay trong năm 2025. Dự án này mang tầm vóc chiến lược, hướng đến mục tiêu cung ứng sản phẩm nội địa cho các công trình đường sắt trọng điểm quốc gia.

Nổi bật nhất là siêu dự án đường sắt tốc độ cao Bắc – Nam với tổng vốn đầu tư dự kiến lên đến 67 tỷ USD. Việc chủ động được nguồn cung thép ray trong nước không chỉ giúp tiết kiệm chi phí mà còn là bước đi quan trọng trong việc tự chủ công nghệ và phát triển ngành công nghiệp phụ trợ.

Kiến nghị của Hòa Phát và bài toán đầu ra chưa có lời giải

Mặc dù kế hoạch đầu tư đã rõ ràng, thách thức lớn nhất đối với Hòa Phát hiện nay là bài toán đầu ra. Cho đến thời điểm này, doanh nghiệp vẫn chưa nhận được bất kỳ đơn hàng chính thức nào, tạo ra sự băn khoăn không nhỏ cho ban lãnh đạo.

Nỗi lo từ lãnh đạo Tập đoàn

Tại Diễn đàn Kinh tế mới Việt Nam đầu tháng 10/2025, ông Nguyễn Việt Thắng, Tổng Giám đốc Hòa Phát, đã thẳng thắn bày tỏ: “Chúng tôi vẫn đầu tư, nhưng mong Chính phủ có chính sách rõ ràng hơn. Đặt hàng cụ thể thế nào, chi phí, giá cả, tiến độ ra sao thì doanh nghiệp mới yên tâm đồng hành lâu dài”.

Trước đó, vào tháng 2/2025, Chủ tịch Trần Đình Long cũng đã trực tiếp kiến nghị lên Thủ tướng Chính phủ. Ông nhấn mạnh thép ray là sản phẩm đặc thù, nếu không dùng cho dự án đường sắt thì “không biết bán cho ai”. Ông Long cam kết Hòa Phát sẽ cung cấp đủ 10 triệu tấn thép chất lượng cao với giá thành cạnh tranh hơn hàng nhập khẩu.

Phản hồi từ Chính phủ về công nghiệp đường sắt Việt Nam

Trước những kiến nghị của doanh nghiệp, Chính phủ đã có những động thái tích cực. Ngày 16/10/2025, trong cuộc họp về dự thảo Nghị định liên quan, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà đã đưa ra những quan điểm quan trọng về cơ chế đặt hàng cho ngành công nghiệp đường sắt Việt Nam.

Nhà nước sẽ là chủ thể đặt hàng

Phó Thủ tướng khẳng định chủ thể đặt hàng phải là Nhà nước, chứ không phải các địa phương hay nhà đầu tư riêng lẻ. Ông thừa nhận đây là vấn đề mới, phức tạp và chưa có tiền lệ, do đó cần có lộ trình và phạm vi áp dụng hợp lý, tập trung vào những lĩnh vực mà Việt Nam chưa tự chủ được.

“Khi Nhà nước cam kết, doanh nghiệp mới dám đầu tư lớn”, Phó Thủ tướng nhấn mạnh. Ông cũng cho rằng cần có các chính sách đột phá về đất đai, thuế, và chuyển giao công nghệ để khuyến khích doanh nghiệp tham gia.

Lấy kinh nghiệm từ Trung Quốc, Phó Thủ tướng cho rằng Việt Nam cần chủ động lựa chọn và đặt hàng các doanh nghiệp đủ năng lực. Từ đó, từng bước hình thành chuỗi cung ứng nội địa, phát triển hệ thống sản xuất linh kiện và công nghiệp hỗ trợ cho ngành đường sắt nước nhà.

Kết luận

Hòa Phát đã cho thấy quyết tâm và tiềm lực để tham gia vào dự án đường sắt tốc độ cao. Tuy nhiên, để doanh nghiệp có thể mạnh dạn đầu tư, một cơ chế đặt hàng thép ray cụ thể, minh bạch và có tính cam kết cao từ Chính phủ là điều kiện tiên quyết. Đây sẽ là chìa khóa để hiện thực hóa giấc mơ nội địa hóa ngành công nghiệp đường sắt Việt Nam.

Câu hỏi thường gặp (FAQ)

1. Vì sao Hòa Phát kiến nghị về cơ chế đặt hàng thép ray?

Hòa Phát kiến nghị vì thép ray là một sản phẩm rất đặc thù, gần như chỉ phục vụ cho các dự án đường sắt. Nếu không có cam kết đặt hàng rõ ràng từ Chính phủ, doanh nghiệp sẽ đối mặt với rủi ro rất lớn về đầu ra sau khi đã đầu tư hàng tỷ USD vào nhà máy sản xuất.

2. Cam kết của Hòa Phát đối với dự án đường sắt tốc độ cao là gì?

Chủ tịch Hòa Phát, ông Trần Đình Long, đã cam kết cung cấp đủ 10 triệu tấn thép chất lượng cao cho dự án và đảm bảo giá thành sẽ thấp hơn so với việc nhập khẩu sản phẩm tương tự từ nước ngoài.

3. Quan điểm của Chính phủ về việc đặt hàng doanh nghiệp trong nước là gì?

Chính phủ, thông qua Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà, khẳng định Nhà nước sẽ là chủ thể đặt hàng. Chính phủ nhận thấy sự cần thiết của một cơ chế cam kết mạnh mẽ để doanh nghiệp yên tâm đầu tư, đồng thời sẽ xây dựng các chính sách ưu đãi về đất đai, thuế và công nghệ để phát triển nền công nghiệp đường sắt nội địa.